We lezen er veel over: rijinstructeurs die niet capabel genoeg zijn om goed rijonderricht te kunnen geven. Terwijl de opleiding tot WRM rijinstructeur er gedegen uitziet, zien we dat het eindresultaat van veel rijinstructeurs ondermaats blijft. Het lijkt net of het vak rijinstructeur niet verder evolueert en stil blijft staan. Met hier en daar natuurlijk wel hoopvolle signalen.
“Het thema professionele rijinstructeur speelt al jarenlang”, zo stel Ron van Doorn, Docent WRM B bij BRUSECO Training & Certificering. “De vraag die centraal staat is: Wat maakt de rijinstructeur professioneel? Toen ik bij BRUSECO kwam werken merkte ik dat mijn achtergrond sterk verrijkt kon worden met andere competenties. Nu doen wij aan verhoogde rijvaardigheid en ben ik tegenwoordig ook OGS+ rijinstructeur. Deze niveaus hebben mij wel laten inzien dat de gemiddelde B-rijinstructeur nog veel vaardigheden mist. Daarom is BRUSECO begonnen met Certificering van Rijinstructeurs. We dragen die kennis nu over.”.
Paul Brussaard vult aan: “Bij BRUSECO Training & Certificering vinden wij dat de leercurve van de kandidaat centraal staat. Of dit de rijbewijsleering is of de rijinstructeur. Het uitgangspunt is de leerling/kandidaat. Die geeft bij een goede analyse duidelijk aan waar zijn of haar vaardigheden ontwikkeld kunnen worden. Dit vraagt om het -lezen van de leerling of kandidaat- in mentale zin op het vlak van vaardigheden. De rijinstructeur dient zijn eigen (voor)oordelen los te laten en objectief naar een leerling te kijken. Vervolgens kan deze door bepaalde vraagtechnieken en door bepaalde oefeningen een 0-meting opstellen. Dit blanco beoordeling op basis van objectieve informatie is al een hele opgave, zo blijkt in de praktijk. Het gevaar ontstaat dat een ervaren rijinstructeur beelden zelf gaat inkleuren, wat vervolgens kan inslijten en verworden tot een eenrichtingsweg. En daar gaat het vervolgens mis in de aansluiting met de leerling”.
Zelfbeeld rijinstructeurs is vaak te positief
Bij BRUSECO worden rijinstructeurs opgeleid voor de bevoegdheidspas Optische & Geluidssignalen (OGS+). Een onderdeel van deze leergang is de module Didactisch Vaardigheden Rijonderricht Voorrangsvoertuigen. Tijdens die trainingsdagen zien we de kandidaten stoeien met hun vraagtechnieken. Ook worden zaken vooraf -ingekleurd- of -aangenomen-, terwijl de kandidaat misschien iets heel anders ervaart of bedoeld. Daar wordt dan hard aan gewerkt. De instructeur is vaak -sorting by self- waarbij hij zijn of haar eigen rol en taak centraal stelt in de aanpak. Terwijl dat juist de leerling of kandidaat dient te zijn. De rijinstructeur overschat zijn of haar competenties vaker dan niet. En dat zelfbeeld is vaak te positief.
Hierbij is van belang dat de leerling ook -succesjes- behaalt en zich voelt groeien in de leercurve. Beloon de leerling vaker dan hem of haar streng toe te spreken of keihard op de rem te trappen midden op een kruising, zodat de leerling door een gevoel van schaamte wordt overvallen. Zo zien we het te vaak. We zien dat een leerling wordt gestraft of streng wordt toegesproken. En het ergste is dan nog dat de instructeur er volle geloof in heeft dat dit de enige aanpak is dat werkt! Alsof de rijinstructeur als een strenge vader moet optreden. De gevolgen zijn groter dan gedacht. De leerling wordt eerder onzeker gemaakt en met een beetje faalangst gaat dit lang doorwerken in de concentratie. Daardoor gaat de leerling mogelijk nog meer fouten maken. Daarbij komt ook dat hij of zij medeweggebruikers eerder gaat veroordelen. Zo is het immers aangeleerd. Terwijl het positief belonen van een leerling het omgekeerde resultaat oplevert. Samen lachen op die kruising relativeert de stress bij de leerling direct. Zo gaat de mind open. Het leren worden weer leuk en daardoor leert de leerling ook effectiever dus sneller en houdt er plezier in om te leren. Hierdoor gaat de leerling ook anders om met medeweggebruikers die een foutje maken.”.
Het belang van professionele rijinstructeurs is helder: hoe beter de rijbewijsleerling wordt opgeleid, hoe veiliger het wordt op de Nederlandse wegen. Als we allemaal lachende bestuurders om ons heen zien, die een foutje van elkaar kunnen accepteren, dan zal er veel minder agressie ontstaan. We dragen bij aan een hoffelijke en openhartige cultuur: waarbij de leerling zich plezier voelt, ook al gaat er wel eens iets fout. We vinden autorijden leuk en het biedt ons vrijheid. Eenmaal jong geleerd is oud gedaan.